Dugo pripremana izložba “Aprilski rat i prvi dani NDH” otvorena je u Muzeju Srema u Sremskoj Mitrovici.
Ta tema je retko obrađivana na prostoru Srema, a organizatori su se potrudili da kroz nju prikažu život i položaj običnog čoveka, civila, u uvodu u ratno vreme.
Izložba je kompleksna i prati događaje od prvih pritisaka na Kraljevinu Jugoslaviju, sredinom 1938. godine.
Izvršena je rekonstrukcija kompletne političke scene grada uoči rata, sa svim akterima, sada već istorijskim ličnostima, a zatim je sačinjena i potpuna rekonstrukcija događaja vezanih za kraj marta i desetodnevnog Aprilskog rata.
“Ono što ce, verovatno, biti najzanimljivije posetiocima biće vojnici Kraljevine Jugoslavije, ali i naoružanje okupatorskih zemalja. Uspeli smo da obradimo temu formiranja gradskih vlasti Nezavisne države Hrvatske na teritoriji Srema, sa akcentom na Mitrovicu, u period trajanja od oko prva dva meseca, do leta 1941.godine. Sledeće godine ćemo uraditi i tematske izložbe formiranja partizanskih odreda u gradu, kao i činovničkog aparata“, rekao je za Tanjug kustos Muzeja Srema Nenad Radmanović.
On je dodao da se očekuju i teme poput progona Srba, Jevreja i Roma Sremske Mitrovice i da će upravo to biti na godišnjicu strašnog stradanja naroda u gradu, na Spomen groblju i akcije Viktora Tomića.
U organizaciji izložbe Muzej je imao veliku podršku građana Sremske Mitrovice, kao i lokalne samouprave.
Veliki deo prikazanog došao je baš iz domova Mitrovčana koji su ustupili svoje starine, na revers Muzeju, kako bi kompletirali izložbu.
Među izloženom, nalazi se, pored pomenutih vojničkih obeležja, oružja i uniformi, veliki broj predmeta koji su upotrebljavani u svakodnevnom životu, kao što su pisaće mašine, fotoaparati, značke i fotografije.
“Drago mi je da se posle osam decenija u našem gradu, gotovo po prvi put, govori o junacima Aprilskog rata i da smo se mi Mitrovčani setili ljudi koji su nas branili na barikadama na Savi, Rumskoj malt ii ostatku grada. Uzeli smo sebi u obavezu da ne dopustimo da bilo ko ko je žrtvovao sebe za slobodu ovog grada, nikada ne izbledi u našim sećanjima. Ovo je naša dužnost“, rekao je inicijator izložbe, novinar iz Sremske Mitrovice Stevo Lapčević.
Početkom 1941. godine trupe Vermahta su došle do Sremske Mitrovice gde su ostaci kraljevske vojske branili, dodaje novinar, unapred izgubljeno.
Borbe u Mitrovici počele su 10. i već 13. aprila su bile završene.
Vodile su se na nekoliko lokacija. Nemačke vojne jedinice dolazile su iz pravca Petrovaradina, Erdevika i Šida, i spajale se sa jedinicama koje su kasnije formirale ustašku jedinicu koja je dolazila iz Iloka.
“Njihov zadatak je bio da iz tog pravca uđu u grad, prolazeći kroz nemački deo, gde su dočekani kao oslobodioci. Vojska Kraljevine Jugoslavije je od elemenata treće konjičke divizije i sedme Potiske divizije, koja se povlačila preko Erdevika, napravila nešto što se nazivalo kombinovani mitrovački odred, koji je bio pojačan pripadnicima Žandarmerije i dobrovoljcima“, kazao je Lapčević.
Ljudi su, kako podseća, štitili pontonski most, kako bi se jedan deo civilnog stanovništva iz grada povukao preko reke Save u Mačvu, kako bi izbegli zarobljavanje.
“Borbe su kratko trajale, ali su bile teške. Komandant grada, major Vojislav Mirković, predao je vlast proustaškim elementima, povukao se, a onda smo imali to da su ljudi s jedne strane ginuli braneći grad, protiv vojske koja je bila daleko kvalitetnije opremljena, a s druge strane u gradu više nije imalo šta da se brani”, ispričao je Lapčević.
Sama izložba se sastoji iz dva dela.
Prvi se odnosi na Drugi svetski rat, a drugi je obuhvatio predmete iz naroda.
Među njima je i pisaća mašina Lazara Rašovića, koji je bio predsednik mitrovačke opštine između dva rata, proganjan od strane ustaškog režima u gradu.
Tu se nalazi i orden Svetog Save, koji je nosio ugledni Mitrovčanin, Jovan Udicki, učitelj i prosvetni inspektor.
