Izgubljeni gradovi mogu da se podele u dve grupe: oni za koje naučnici nisu znali sve dok nisu pronađeni njihovi ostaci i oni koji opstaju u legendama i mitovima.
Neodređeni su kriterijumi prema kojima se procenjuje da li je jedan grad izgubljen. Šta to zapravo znači?
U većini slučajeva, reč je o opustošenim ili uništenim gradovima, ali i onim napuštenim. Kada se radi o napuštenim gardovima, često možemo da čujemo izraz gradovi duhova; to su najčešće oni čija je lokacija nauci poznata, i ruševine postoje, ali su njihovi stanovnici morali da ih napuste – iz različitih razloga.
Neki od izgubljenih gradova koji su ostavili najveći pečat na antičku, kolonijalnu i savremenu kulturu su gradovi koji (najverovatnije) nikada nisu ni postojali. To je slučaj s El Doradom i Atlantidom, koji su se vekovima povezivali s idejama prosvetljenja i prosperiteta.
Pompeja
U jednom trenutku, naprednu zajednicu Pompeje je pokrio pepeo, a čitav jedan grad ostao je zarobljen u vremenu.
Reč je o događaju iz 79. godine naše ere, kada se dogodila erupcija Vezuva. Mnogi njegovi stanovnici su, srećom, uspeli da pobegnu pre nego što je lava stigla do grada, ali je čak 2.000 ljudi ostalo u svojim kućama.
Arheolozi, koji su otkrili Pompeju 1748. godine, bili su zadivljeni očuvanošću grada koji je bio zatrpan skoro hiljadu i po godina.
Pompeja
El Dorado
Čuvene legende o ovom gradu i njegovom bogatstvu motivisale su mnoge da tragaju za njegovim blagom.
Legendu o El Doradu su španski konkistadori čuli od južnoameričkih Indijanaca. Kako pojedini izvori navode, ovaj termin je najpre označavao zlatnog čoveka, a potom se legenda proširila kao priča o zlatnom gradu.
Grad bi navodno trebalo da se nalazi negde na severu Južne Amerike, a priča kaže da je prepun dragog kamena i zlata.
Hiljade istraživača je uzaludno pokušavalo da locira El Dorado, a mnogi od njih su umrli tokom potrage. Jedan od njih je Persi Harison Foset, britanski istraživač, koji je sa svojom ekpedicijom nestao u džunglama Amazonije.
Kopači u potrazi za El Doradom oko 1848-53
Troja
Ostaci Troje, epskog grada koji je Homer opisao u Odiseji i Ilijadi, pronađeni su na teritoriji današne Turske. Troja se pominje u mnogim antičkim legendama. Zato i ne čudi što istoričari dugo nisu bili sigurni je li ovaj grad zaista postojao.
Arheolog Hajnrih Šliman je 1870-ih godina sproveo iskopavanje u Turskoj. Otkriveno je mnogo slojeva ovog grada koji su građeni jedan na drugom. Za najstarije slojeve se veruje da zaista potiču iz Homerovog doba.
Ruševine Troje u Turskoj
Kartagina
Grad koji se nalazio u blizini današnjeg Tunisa osnovali su Feničani, verovatno oko 800. godine pre naše ere. Dobra lokacija je donela gradu veliko bogatstvo, ali je bila uzrok velikim ratovima.
Tokom Punskih ratova, Kartagina je potpuno razorena. Stanovništvo Kartagine je porobljeno, čitav grad je bio ne samo razrušen već i preoran i posut morskom solju kako usevi ne bi više uspevali.
Atlantida
Legendarnu Atlantidu je činilo napredno i bogato društvo, a grad je, navodno, sadržao mnogo arhitektonskih čuda. Iako se veruje da je ovaj grad samo fikcija, postoje istoričari koji smatraju da je Platonova priča o Atlantidi istinita.
Arheolozi koji veruju u njeno postojanje tvrde da se grad nalazio među brojnim grčkim ostrvima i da je potopljen tokom vulkanske erupcije, dok ostale hipoteze pominju Karibe, Južnu Ameriku, čak i o Antarktik.
Tikal
Tikal je bio jedno od najvećih i najvažnijih urbanih središta koje je ikada izgradila tajanstvena civilizacija Maja. Međutim, krajem 9. veka, Tikal je napušten.
Istraživači su analizirali talog iz rezervoara u drevnom gradu koji se nalazi na teritoriji današnje Gvatemale i pronađeni su tragovi toksičnih zagađivača koji su vodu u Tikalu učinili neprikladnom za piće.
Tikal je bio jedno od najvećih i najvažnijih urbanih središta koje je ikada izgradila tajanstvena civilizacija Maja.
U ogromnom gradu, sklonom velikim sušama i udaljenom od jezera i reka, s populacijom do 100 hiljada ljudi, kontaminirani sakupljači kišnice mogu dovesti do katastrofe.
Kontaminacija vode je Tikal iz mesta za život mogla da pretvori u epicentar zaraze i bolesti, što je moglo da dovede do devastacije ovog drevnog grada, pišu istraživači.
